Συνεργατικές Πρακτικές και Συμπράξεις

Η εφαρμογή του ΕΠ–ΠΘΣ βασίζεται στην ανάπτυξη συνεργατικών πρακτικών και συνεργασιών, σε πολλαπλά επίπεδα, μεταξύ των εκπαιδευτικών φορέων

Βασικά σημεία: Για μια επιτυχημένη και διαρκή εφαρμογή του ΕΠ-ΠΘΣ (PW-PBS), οι συνεργατικές προσπάθειες με τη συμμετοχή των ενδιαφερομένων σε όλα τα επίπεδα, από την τάξη μέχρι την κοινότητα, είναι ζωτικής σημασίας. Ένα αφοσιωμένο, συνεργατικό εργατικό δυναμικό αποτελεί το θεμέλιο της προσέγγισης ΕΠ-ΠΘΣ. Στα πλαίσια της ΑΦΠΠΗ, η αποτελεσματική επικοινωνία, η συνεργατική ατμόσφαιρα και η δημοκρατική ηγεσία προωθούν τη συνέπεια στις παιδαγωγικές στρατηγικές και πρακτικές. Η δέσμευση και η συνέπεια απορρέουν από κοινά οράματα και στόχους σχετικά με την υποστήριξη της κοινωνικοσυναισθηματικής ανάπτυξης τόσο για τα παιδιά όσο και για τους επαγγελματίες (ανατρέξτε στην ενότητα PBS-ECEC Key Resources). Ως εκ τούτου, σε όλες τις φάσεις του ΕΠ-ΠΘΣ – αξιολόγηση, κατάρτιση και εφαρμογή – θα πρέπει να συμμετέχουν όλοι οι επαγγελματίες και οι οικογένειες.

Αναγνωρίζοντας τη σύνδεση της κοινωνικο-συναισθηματικής μάθησης των παιδιών με τη συνολική ανάπτυξη και μάθησή τους, είναι υψίστης σημασίας για τις δομές ΑΦΠΠΗ να αναζητούν προληπτικά κοινοτικές συνεργασίες και να καλλιεργούν βιώσιμες συνδέσεις με οικογένειες, ακαδημαϊκούς εμπειρογνώμονες, ερευνητές, άλλους ειδικούς/θεραπευτές και φορείς χάραξης πολιτικής. Οι επαγγελματίες και οι ειδικοί στην ΑΦΠΠΗ μπορούν να διεξάγουν λεπτομερείς αξιολογήσεις για να ενισχύσουν την κατανόηση των επαγγελματιών και των οικογενειών σχετικά με τα δυνατά σημεία και τις ανάγκες κάθε παιδιού, ώστε να ενσωματώσουν προσαρμοσμένες στρατηγικές στην καθημερινή ρουτίνα. Περαιτέρω, οι συνεργασίες διευκολύνουν τις ευκαιρίες επαγγελματικής ανάπτυξης για τους επαγγελματίες του ECEC. Μακροπρόθεσμες, πολυσυστημικές συνεργασίες σε διάφορα οικολογικά επίπεδα σε όλη την εκπαιδευτική πορεία των παιδιών εξασφαλίζουν αποτελεσματική οργάνωση των πόρων, ισότητα, συνέπεια και εκπαιδευτική συνέχεια.

Απόψεις των επαγγελματιών ΑΦΠΠΗ και των εκπαιδευτικών φορέων όπως προέκυψαν από τα αποτελέσματα του έργου PBS-ECEC

“(…) ανεξάρτητα από το πόσο απαιτητικό είναι το πρόγραμμα και οι συνθήκες εργασίας, το πρόγραμμα ΕΠ-ΠΘΣ μπορεί να εφαρμοστεί μέσω της επικοινωνίας και της συνεργασίας μεταξύ των εκπαιδευτικών. Στο δικό μας σχολείο, η συνεργασία ήταν τόσο σημαντική που έγινε το κοινό όραμα του σχολείου μας. “Μαζί γινόμαστε καλύτεροι”, ήταν το σύνθημα (…). Η καλή συνεργασία μεταξύ των παιδαγωγών βοηθάει τον καθένα να γίνει καλύτερος επαγγελματίας και στη συνέχεια αυτό μεταδίδεται στα παιδιά”.

(Σ., Ελλάδα)

“Αν δεν έχουμε καλή ηγεσία, τότε δεν θα εφαρμοστούν όλες αυτές οι συνεργατικές πρακτικές”. (Κ., Ιρλανδία)

Τι μπορεί να κάνει την διαφορά στο μέλλον;

Στρατηγική: Προώθηση μιας συνεργατικής προσέγγισης στα περιβάλλοντα ΑΦΠΠΗ

Δράσεις

• Ενθαρρύνετε την ανοικτή επικοινωνία και συνεργασία μεταξύ των ενδιαφερομένων μελών. Η επαγγελματική προετοιμασία σχετικά με την ομαδική εργασία, τη διεκδικητική επικοινωνία και τις δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων μπορεί να διευκολύνει τη συνεργασία. Επιπλέον, οι ανοιχτοί δίαυλοι διασφαλίζουν τη συνεχή επικοινωνία μεταξύ των επαγγελματιών στα πλαίσια της ΑΦΠΠΗ.
• Αποτελεσματικές πρακτικές ηγεσίας που περιλαμβάνουν τακτική και εποικοδομητική ανταλλαγή πληροφοριών, συζήτηση κοινής φιλοσοφίας και σκοπού, δημιουργία κοινών στόχων και αξιών, καθιέρωση σαφών ρόλων και προσδοκιών και συζήτηση στρατηγικών και ενημέρωση για την πρόοδο, ώστε να διασφαλίζεται μια συνεπής προσέγγιση. Επιπλέον, αναγνώριση των επιτυχιών, εντοπισμός των προκλήσεων σε συνεργασία και συζήτηση για τις κατάλληλες στρατηγικές για αποτελεσματικές παρεμβάσεις- στη συνέχεια, αξιολόγηση των πρακτικών και θέσπιση νέων στόχων.
• Προώθηση της συνεργατικής επίλυσης προβλημάτων και της ανταλλαγής υλικού και τεχνογνωσίας για την εφαρμογή μιας συνεκτικής και ενοποιημένης προσέγγισης για την υποστήριξη της συμπεριφοράς στα περιβάλλοντα και τα συστήματα της ΑΓΦΠΠΗ.
• Διάθεση πόρων για κοινές ευκαιρίες επαγγελματικής ανάπτυξης που επικεντρώνονται στην ενίσχυση των δεξιοτήτων συνεργασίας και στην κατανόηση των ρόλων και της εμπειρίας του άλλου. Επιπλέον, παροχή ευκαιριών για τους επαγγελματίες να συμμετέχουν ενεργά στην επιμόρφωση και να λαμβάνουν καθοδήγηση από ειδικούς σε θέματα ΕΠ-ΠΘΣ μέσω μιας συνεργατικής και αναστοχαστικής προσέγγισης στην επαγγελματική ανάπτυξη.                    

Στρατηγική: Ανάπτυξη πολιτικών για τις δομές ΑΦΠΠΗ που υποστηρίζουν συνεργατικές πρακτικές και συμπράξεις

Δράσεις

• Σύνταξη εγγράφων πολιτικής (π.χ. προγράμματα σπουδών, κατευθυντήριες γραμμές για τα προγράμματα σπουδών, άλλη νομοθεσία) που αναγνωρίζουν ρητά τη σημασία της ομαδικής συνεργασίας και των θεσμικών συμπράξεων στην εφαρμογή της θετικής υποστήριξης της συμπεριφοράς και της κοινωνικοσυναισθηματικής ανάπτυξης.
• Δημιουργία μηχανισμών για την προώθηση της συνεργασίας μεταξύ των φορέων χάραξης πολιτικής, των ερευνητών, των διοικητικών υπαλλήλων, των επαγγελματιών και των οικογενειών. Επιπλέον, ενθάρρυνση των συστηματικών συζητήσεων και της ανταλλαγής απόψεων για την προώθηση της συμμετοχής στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων με στόχο τη διασφάλιση της ευθυγράμμισης μεταξύ των πολιτικών, της τρέχουσας έρευνας και των βέλτιστων πρακτικών.
• Προώθηση, ενθάρρυνση και αναγνώριση των προσχολικών δομών και των επαγγελματιών που έχουν αποτελεσματική συνεργασία για την αντιμετώπιση των κοινωνικοσυναισθηματικών αναγκών, συμπεριλαμβανομένων βραβείων, επιχορηγήσεων ή ευκαιριών επαγγελματικής ανάπτυξης.
• Χρήση μιας προσέγγισης βασισμένης στα δεδομένα (ανταλλαγή και ανάλυση δεδομένων) που επιτρέπει στους ενδιαφερόμενους να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις σχετικά με στρατηγικές, παρεμβάσεις και βελτιώσεις στην ανάπτυξη των παιδιών και τη διαχείριση της συμπεριφοράς- τυποποιημένα εργαλεία συλλογής δεδομένων και μέτρα αξιολόγησης αξιολογούν την αποτελεσματικότητα των συνεργατικών παρεμβάσεων.
• Ενίσχυση της συνεργασίας και της επικοινωνίας με τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας εντός ή πλησίον των προσχολικών δομών, παροχή κινήτρων για την ανταλλαγή υλικού και την επαγγελματική καθοδήγηση για την αντιμετώπιση των προκλητικών συμπεριφορών και των σύνθετων κοινωνικοσυναισθηματικών ζητημάτων.
• Υποστήριξη συνθηκών εργασίας που ευνοούν την ομαδική εργασία, την ευημερία του προσωπικού και τις ευκαιρίες επαγγελματικής ανάπτυξης.

Ποια είναι τα αναμενόμενα οφέλη και ο αντίκτυπος;

1. Οι ευθυγραμμισμένες στρατηγικές μεταξύ των εκπαιδευτικών φορέων οδηγούν σε βελτίωση της ποιότητας στα πλαίσια της ΑΦΠΠΗ- οι καλά δομημένες πρακτικές συνεργασίας ευθυγραμμίζονται με τους ευρύτερους εκπαιδευτικούς στόχους που σχετίζονται με την ευημερία και την ολιστική ανάπτυξη.
2. Η συνεργασία μεταξύ του προσωπικού προσχολικής αγωγής, των επαγγελματιών ψυχικής υγείας και άλλων ειδικών δημιουργεί μια ολοκληρωμένη και υποστηρικτική προσέγγιση για την προώθηση της κοινωνικοσυναισθηματικής ανάπτυξης των παιδιών, η οποία αφορά το παιδί ως σύνολο, εξασφαλίζει την έγκαιρη παρέμβαση όταν χρειάζεται και θέτει τα θεμέλια για την ευημερία και τη μελλοντική επιτυχία στο σχολείο και τη ζωή.
3. Οι επαγγελματίες επωφελούνται από την αυξημένη δέσμευση, τη βελτιωμένη ευημερία και την ικανοποίηση από την εργασία.
4. Ένα δημοκρατικό στυλ ηγεσίας, που προωθεί την ανοιχτή συμμετοχή και την αμοιβαία υποστήριξη εντός της ομάδας, έχει τη δυνατότητα να ενισχύσει την ομαδική εργασία και η συμμετοχή ολόκληρης της ομάδας οδηγεί σε καλύτερα αποτελέσματα όσον αφορά την κοινωνικοσυναισθηματική ανάπτυξη και την πρόληψη των δύσκολων συμπεριφοράς.
5. Μια δομημένη, συνεργατική προσέγγιση κατάρτισης μπορεί να ενθαρρύνει τους εκπαιδευτικούς να υιοθετήσουν καλές πρακτικές κατά την εφαρμογή του ΕΠ-ΠΘΣ, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο παρερμηνείας ή επιφανειακής εφαρμογής.
6. Η συνεργασία και η κοινή μάθηση μεταξύ των εκπαιδευτικών μπορεί να οδηγήσει σε μια υποστηρικτική επαγγελματική κοινότητα αφιερωμένη σε επιτυχημένες πρωτοβουλίες κοινωνικοσυναισθηματικής ανάπτυξης: καθορισμός κοινών κατευθυντήριων γραμμών και εφαρμογή πειραματισμού στρατηγικών/πρακτικών σε πραγματικές συνθήκες. Η εμπειρία που αποκτάται από μια κοινή συνεργατική προσέγγιση μπορεί να χρησιμεύσει ως μοντέλο για την προσαρμογή πρωτοβουλιών σε άλλα εκπαιδευτικά πλαίσια ή για την αντιμετώπιση διαφορετικών πτυχών της ανάπτυξης του παιδιού.

Προτεινόμενες πρακτικές

Κοινός σκοπός

Σε μία μεγάλη προσχολική δομή στην Πορτογαλία, η ηγετική ομάδα, καθοδηγούμενη από σαφείς θεσμικούς στόχους, ενέπλεξε συστηματικά όλους τους επαγγελματίες από την αρχή της εφαρμογής του ΕΠ-ΠΘΣ, ανεξάρτητα από τους διαφορετικούς ρόλους τους, στον προσδιορισμό ενός κοινού σκοπού. Αυτή η συντονισμένη προσπάθεια βασίστηκε στην ανοικτή επικοινωνία. Για παράδειγμα, η ηγετική ομάδα ξεκίνησε τη διαδικασία εμπλέκοντας το προσωπικό στον καθορισμό των κατευθυντήριων αξιών και των επιθυμητών συμπεριφορών τους. Προσάρμοσαν επίσης το εκπαιδευτικό υλικό για να συμπεριλάβουν, ναεμπλέξουνκαιναενδυναμώσουναποτελεσματικάόλαταμέλη του προσωπικού κατά τη διάρκεια των εκπαιδευτικών συνεδριών. Επιπλέον, προσδιόρισαν συλλογικά τις απαραίτητες παιδαγωγικές στρατηγικές για την επίτευξη των παιδαγωγικών τους στόχων και τις ατομικές συνεισφορές κάθε επαγγελματία στα καθημερινά τους καθήκοντα και δραστηριότητες. Τα μέλη του προσωπικού έλαβαν επίσης κατάρτιση σχετικά με τον τρόπο τεκμηρίωσης και συζήτησης των καθημερινών προκλήσεων με τους συναδέλφους τους και τη λήψη αποφάσεων με βάση τις συμφωνημένες πρακτικές και στρατηγικές. Αυτό ενίσχυσε την αίσθηση του ανήκειν και μια συλλογική κατεύθυνση που διευκόλυνε την εφαρμογή των στρατηγικών ΕΠ-ΠΘΣ και συνέβαλε στη δημιουργία μιας θετικής σχολικής κουλτούρας. Οι προσπάθειες αυτές απαιτούσαν επένδυση σε χρόνο για ομαδικές συναντήσεις και καθήκοντα, καθώς και για τη βελτίωση των δεξιοτήτων επικοινωνίας και των στρατηγικών μεταξύ των μελών του προσωπικού.

Μοντέλο συνεργασίας

Μια πολλά υποσχόμενη πρακτική για την προώθηση της συνεργασίας μεταξύ του προσωπικού της ΑΦΠΠΗ και των επαγγελματιών ψυχικής υγείας είναι το μοντέλο συνεργασίας. Η προσέγγιση αυτή ενθαρρύνει την τακτική επικοινωνία και συνεργασία μεταξύ των δύο ομάδων, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να μοιράζονται την τεχνογνωσία τους και να συνεργάζονται για την αποτελεσματική υποστήριξη της κοινωνικοσυναισθηματικής ανάπτυξης των παιδιών. Το μοντέλο συνεργασίας περιλαμβάνει: προσδιορισμό ενός καθορισμένου συνδέσμου εντός της προσχολικής δομής – οργάνωση προγραμματισμένων συναντήσεων μεταξύ των παιδαγωγών και των επαγγελματιών ψυχικής υγείας- καθορισμό συγκεκριμένων στόχων και σκοπών για την κοινωνικοσυναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών και δημιουργία εξατομικευμένων σχεδίων δράσης- ανταλλαγή πληροφοριών (π.χ., παρατηρήσεις, ανησυχίες και στρατηγικές), συνεργατική αντιμετώπιση προκλητικών συμπεριφορών ή κοινωνικοσυναισθηματικών ζητημάτων, προσφορά κοινών ευκαιριών επαγγελματικής ανάπτυξης, συμμετοχή των γονέων στη διαδικασία συνεργασίας, συλλογή δεδομένων σχετικά με την αποτελεσματικότητα των στρατηγικών και των παρεμβάσεων, έμφαση σε μια προσέγγιση χωρίς αποκλεισμούς που λαμβάνει υπόψη τις διαφορετικές ανάγκες όλων των παιδιών και προώθηση μιας κουλτούρας αμοιβαίου σεβασμού. Μέσω της συνεργασίας, οι επαγγελματίες αυτοί μπορούν να δημιουργήσουν μια ολοκληρωμένη και ολιστική προσέγγιση για την προώθηση της κοινωνικοσυναισθηματικής ανάπτυξης των παιδιών, οδηγώντας σε βελτιωμένα αποτελέσματα για όλα τα παιδιά στις δομές ΑΦΠΠΗ.

Υποστηρικτικά στοιχεία και πόροι

Βασικοί πόροι

Αξιολόγηση αναγκών σε τέσσερις χώρες 

Krousorati, K., Grammatikopoulos, V., Agathokleous, A., Michaelidou, V., Szproch, A., O’Brien, M., Barros, S., Araújo, S., Santos, M., & Sousa, M. (2023). PBS–ECEC transnational consolidated report: Research findings for developing the guide on Positive Behaviour Support in early childhood education and care.  https://PBS–ECEC.eu/wp–content/uploads/documents/PBS– ECEC_NeedsAssessment_Consolidated_report_EN.pdf   

Οδηγός για τη χρήση του PW-PBS στο ECEC

Krousorati, K., Grammatikopoulos, V., Agathokleous, A., Michaelidou, V., Szproch, A., O’Brien, M., Araújo, S., Santos, M., Sousa, M., & Barros, S. (2023). PBS–ECEC guide on Positive Behaviour Support in early childhood and care in European countries.

https://PBS–ECEC.eu/wp–content/uploads/outputs/PBS–ECEC_Guide_EN.pdf  

Διαδικτυακές ενότητες PBS-ECEC

PBS–ECEC Consortium (n.d.). Implementing Positive Behaviour Support in early childhood education and care [MOOC]. https://PBS–ECEC.ese.ipp.pt/login/index.php

Μελέτη εκτίμησης επιπτώσεων & συστάσεις

Szproch, A., O’Brien, M., Araújo, A., Santos, M., Oliveira, V., Barros, S., Otero-Mayer, A., Michaelidou, V., Agathokleous, A., Krousorati, K., & Grammatikopoulos, V. (2023). Report of the PBS–ECEC impact assessment study and practice recommendations. Result 3: Transnational Report.  https://PBS– ECEC.eu/wp–content/uploads/2023/10/PBS–ECEC_R3_Consolidated–Report–Final.pdf

Πρόσθετοι πόροι

Cumming, T., Wong, S., & Logan, H. (2021). Early childhood educators’ well-being, work environments and ‘quality’: Possibilities for changing policy and practice. Australasian Journal of Early Childhood, 46(1), 50–65. https://doi.org/10.1177/1836939120979064     

Heikkinen, K.-M., Ahtiainen, R., & Fonsén, E. (2022). Perspectives on leadership in early childhood education and care centers through community of practice. SAGE Open, 12(2).

https://doi.org/10.1177/21582440221091260      

Michael, D., Goutas, T., Tsigilis, N., Michaelidou, V., Gregoriadis, A., Charalambous, V., & Vrasidas, C. (2023). Effects of the universal Positive Behavioral Interventions and Supports on collective teacher efficacy. Psychology in the Schools, 60, 3188–3205. https://doi.org/10.1002/pits.22919    

National Center for Pyramid Model Innovations (n.d.). Coaching. https://challengingbehavior.org/implementation/coaching/pbc/  

National Center for Pyramid Model Innovations (n.d.). Leadership teams.

https://challengingbehavior.org/docs/LeadershipTeam_ImplementationGuide.pdf    

Peleman, B,. Lazzari, A., Budginaitė, I., et al. (2018). Continuous professional development and ECEC quality: Findings from a European systematic literature review. European Journal of Education,

Research, Development and Policy, 53, 9-22. https://doi.org/10.1111/ejed.12257     

Silva, I. L., Lourdes, L. M., & Rosa, M. M. (2016.)  Orientações Curriculares para a Educação PréEscolar. [Curricular Guidelines for Preschool Education] Ministério da Educação/Direção-Geral da Educação (DGE).  https://www.dge.mec.pt/ocepe/index.php/node/1