Ο καταλυτικός ρόλος της ηγεσία για την αλλαγή

Οι ηγετικές ομάδες διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στο συντονισμό, την καθοδήγηση και την υποστήριξη των ομάδων της δομής ΑΦΠΠΗ καθ’ όλη τη διάρκεια της εφαρμογής του ΕΠ-ΠΘΣ

Βασικά σημεία: Η εφαρμογή του ΕΠ-ΠΘΣ καθοδηγείται από μια ηγετική ομάδα, αποτελούμενη από το προσωπικό, σε κάθε δομή ΑΦΠΠΗ. Η ομάδα αυτή οργανώνει, ενσωματώνει και συντονίζει την εφαρμογή αποτελεσματικών στρατηγικών και πρακτικών. Η καλά προετοιμασμένη, ιδιαίτερα αφοσιωμένη και υποστηρικτική ηγεσία μπορεί να προάγει έναν κοινό σκοπό σε επίπεδο οράματος (πεποιθήσεων και αξιών), θεωρητικού υποβάθρου και παιδαγωγικών πρακτικών. Οι ηγετικές ομάδες είναι επίσης υπεύθυνες για τη διευκόλυνση της επικοινωνίας και την παροχή συνεχούς επαγγελματικής ανάπτυξης και πόρων στους επαγγελματίες, εξασφαλίζοντας χώρους για αναστοχασμό και συζήτηση σχετικά με την πρόοδο και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν. Τελικά, η ενημερωμένη και αφοσιωμένη ηγεσία προωθεί την αυτονομία και τη συμμετοχή των επαγγελματιών, γεγονός που αντιπροσωπεύει τη βιωσιμότητα των αποτελεσμάτων τόσο για τους επαγγελματίες όσο και για τα παιδιά (βλ. τα βασικά αποτελέσματα του PBS–ECEC). Η προετοιμασία και η υποστήριξη της ηγεσίας στα πλαίσια της ΑΦΠΠΗ είναι κεντρικής σημασίας για την παροχή των προϋποθέσεων για την επιτυχή εφαρμογή του ΕΠ-ΠΘΣ. Η προετοιμασία των ηγετών έχει ως στόχο να συμβάλει στη διατήρηση μιας ιδιαίτερα ενημερωμένης και σκόπιμης άσκησης παιδαγωγικής ηγεσίας που επικεντρώνεται στην προώθηση της μάθησης και της ευημερίας των παιδιών και των επαγγελματιών ΑΦΠΠΗ.

Απόψεις των επαγγελματιών ΑΦΠΠΗ και των εκπαιδευτικών φορέων όπως προέκυψαν από τα αποτελέσματα του έργου PBS-ECEC

«Είναι σημαντικό να εκπαιδεύουμε την ηγεσία της δομής ΑΦΠΠΗ και να παρέχουμε κίνητρα στα άτομα» (Γ., Πορτογαλία).  

«Όλοι στην ηγετική ομάδα πρέπει να πιστεύουν ότι θα λειτουργήσει. Πρέπει να δώσουν την ώθηση για τη συνέχεια» (Μ., Πορτογαλία).  

Τι μπορεί να κάνει την διαφορά στο μέλλον;

 Στρατηγική: Δημιουργία μιας ηγετικής ομάδας που θα καθοδηγήσει την επιτυχή και βιώσιμη εφαρμογή του ΕΠ-ΠΘΣ

Δράσεις 

• Διασφαλίστε ότι η ηγετική ομάδα έχει τη δυνατότητα να καθοδηγεί και να υποστηρίζει τους επαγγελματίες και να αναπτύσσει σε συνεργασία πολιτικές, στρατηγικές και διαδικασίες που διευκολύνουν την ενσωμάτωση του ΕΠ-ΠΘΣ στην καθημερινή πρακτική. Επενδύστε σε εξειδικευμένη κατάρτιση υψηλής ποιότητας σε ηγετικές δεξιότητες (π.χ. μέσω προσχολικών δομών ή κέντρων κατάρτισης που βρίσκονται στα σχολικά συστήματα).
• Εξασφαλίστε ότι οι ηγέτες διαθέτουν τους πόρους που απαιτούνται για τη διευκόλυνση της επικοινωνίας μεταξύ των μελών της ομάδας, εξασφαλίζοντας χώρους για συζήτηση σχετικά με την πρόοδο, τις προκλήσεις και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι επαγγελματίες- η προώθηση διαδικασιών κριτικού αναστοχασμού με επίκεντρο το όραμα, τη θεωρία και τις πρακτικές είναι απαραίτητη για την επιτυχή εφαρμογή του ΕΠ-ΠΘΣ.
• Δημιουργήστε μια κοινή δέσμευση μεταξύ των ενδιαφερομένων μερών, συμπεριλαμβανομένων του διοικητικού και βοηθητικού προσωπικού, των επαγγελματιών και των οικογενειών, για την παροχή υποστήριξης στους αναδυόμενους ηγέτες και τη διάθεση ειδικού χρόνου για εξάσκηση της ηγεσίας. Αυτό σημαίνει αναγνώριση της ηγεσίας ως κινητήριας δύναμης της αλλαγής και του μετασχηματισμού και δημιουργία συνθηκών εργασίας για τους ηγέτες ώστε να αναπτύξουν πλήρως τον παιδαγωγικό τους ρόλο και τις λειτουργίες τους.
• Δημιουργήστε κατάλληλες συνθήκες και κίνητρα για μια ομάδα ηγεσίας με υψηλή δέσμευση. Ο ρόλος τους περιλαμβάνει τη διασφάλιση της κατάρτισης όλων των επαγγελματιών, τον καθορισμό των στόχων, τη διαχείριση των πόρων, την υπέρβαση των εμποδίων, τη διεξαγωγή διατμηματικών εργασιών και τη βιωσιμότητα της εφαρμογής του ΕΠ-ΠΘΣ. Επιπλέον, εμπλέξτε νεότερους επαγγελματίες σε ηγετικούς ρόλους για να βοηθήσετε στην ανάπτυξη κρίσιμων δεξιοτήτων από την αρχή της σταδιοδρομίας τους.
• Διασφάλιση της διαθεσιμότητας εργαλείων αξιολόγησης της ποιότητας ευθυγραμμισμένων με το ΕΠ-ΠΘΣ για τη στήριξη αποφάσεων της ηγεσίας με βάση τα δεδομένα. (Επισκεφθείτε το την διαδικτυακή ενότητα στην πλατφόρμα του PBS–ECEC (Ενότητα 5) για να μάθετε περισσότερα)
• Μειώστε το βάρος του γραφειοκρατικού ρόλου και επενδύστε στον παιδαγωγικό ρόλο- οι ηγέτες πρέπει να είναι κινητοποιητές της αλλαγής και δημιουργοί νέων λύσεων για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ομάδες ΑΦΠΠΗ.
• Η ηγετική ομάδα καθοδηγεί αποτελεσματικά τους επαγγελματίες και τους ενδιαφερόμενους σε όλη τη διάρκεια της εφαρμογής και της αξιολόγησης του ΕΠ-ΠΘΣ.
• Υποστήριξη του πνεύματος εμπιστοσύνης, μη επικριτικής συμπεριφοράς και συνεργασίας μεταξύ όλων των επαγγελματιών.
• Εγγυηθείτε τη συμμετοχή όλων των μελών της ομάδας, ανεξάρτητα από το ρόλο τους.
• Παροχή συνεχούς επαγγελματικής ανάπτυξης, κατάρτισης και πόρων στους επαγγελματίες, προωθώντας την κοινή κατανόηση των αρχών, στρατηγικών και πρακτικών του ΕΠ-ΠΘΣ.
• Να επιτρέπετε ευελιξία στον καθορισμό της σύνθεσης των ηγετικών ομάδων (ιδίως σε μικρής κλίμακας δομές ΑΦΠΠΗ) και να είστε ανοιχτοί σε εναλλακτικές, μικρότερες δομές ηγεσίας.
• Ανάπτυξη στρατηγικών, όπως προγράμματα καθοδήγησης, στοχευμένες ευκαιρίες επαγγελματικής ανάπτυξης και συνεργατικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων, που μπορούν να προωθήσουν περαιτέρω την καλλιέργεια ηγετικών δεξιοτήτων σε περιβάλλοντα ΑΦΠΠΗ.

Ποια είναι τα αναμενόμενα οφέλη και ο αντίκτυπος;

1. Οι ηγετικές ομάδες χρησιμεύουν ως σημαντική γέφυρα μεταξύ των ενδιαφερομένων μερών, διασφαλίζοντας ότι όλοι οι εμπλεκόμενοι στην κοινότητα της δομής ΑΦΠΠΗ είναι ευθυγραμμισμένοι στην καλλιέργεια της κοινωνικοσυναισθηματικής ανάπτυξης και στην προώθηση ενός ασφαλούς, υποστηρικτικού και χωρίς αποκλεισμούς μαθησιακού περιβάλλοντος. Οι ηγέτες επηρεάζουν τις παιδαγωγικές πρακτικές και εστιάζουν στα θετικά αποτελέσματα των παιδιών όσον αφορά την κοινωνικοσυναισθηματική μάθηση και την πρόληψη των προκλητικών συμπεριφορών.
2. Η αποτελεσματική ηγεσία συμβάλλει στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος όπου κάθε παιδί έχει την ευκαιρία να αναπτυχθεί συναισθηματικά, κοινωνικά και ακαδημαϊκά, γεγονός που συνεπάγεται τη σκόπιμη ανάπτυξη ενός κοινού οράματος μεταξύ των βασικών ενδιαφερομένων μερών στην εφαρμογή του ΕΠ-ΠΘΣ.
3. Οι ηγέτες δημιουργούν ένα θετικό οργανωτικό κλίμα, υποστηρίζουν και παρακινούν όλους τους επαγγελματίες και συνδημιουργούν μηχανισμούς συνεργασίας για τη συμμετοχή των οικογενειών και της κοινότητας.
4. Οι ηγέτες παρέχουν καθοδήγηση με βάση το συγκεκριμένο πλαίσιο και συνεχή αξιολόγηση της εφαρμογής του ΕΠ-ΠΘΣ. Αυτό προάγει τη ρεαλιστική και εφικτή εφαρμογή, οδηγώντας σε αυξημένη αποτελεσματικότητα του προγράμματος και θετικά αποτελέσματα συμπεριφοράς για τα παιδιά.
5. Οι αποτελεσματικοί ηγέτες επιτρέπουν την ανταλλαγή πόρων, βέλτιστων πρακτικών και υποστήριξης, οδηγώντας τελικά σε μια πιο βιώσιμη εφαρμογή των προγραμμάτων PW-PBS.

Προτεινόμενες πρακτικές

Ηγεσία βασισμένη στα δεδομένα (επισκεφθείτε τη μελέτη αξιολόγησης επιπτώσεων και την έκθεση πρακτικών συστάσεων για να μάθετε περισσότερα)

Ως αποτέλεσμα της κατάρτισης PBS-ECEC και της εφαρμογής της συνιστώσας που σχετίζεται με τη λήψη αποφάσεων βάσει δεδομένων, η ηγετική ομάδα σε μια συμμετέχουσα δομή ΑΦΠΠΗ στην Πορτογαλία ανέπτυξε ένα κοινό εργαλείο για το προσωπικό για την αναφορά περιστατικών. Το εργαλείο αυτό κρίθηκε απαραίτητο επειδή οι επαγγελματίες συνήθως σχολίαζαν τα περιστατικά αλλά σπάνια τα κατέγραφαν. Το εργαλείο αυτό περιλαμβάνει στοιχεία όπως ημερομηνία/ώρα, περιγραφή του περιστατικού, τοποθεσία, εμπλεκόμενα μέρη, επαγγελματίας υπεύθυνος για τον χειρισμό της κατάστασης και άλλες παρατηρήσεις. Όλοι οι επαγγελματίες θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν αυτό το εργαλείο για να αναφέρουν καθημερινά γεγονότα που ήταν προβληματικά, προκλητικά ή κάπως ενοχλητικά για τη συνήθη ρουτίνα τους. Εξετάζοντας τα δεδομένα που παρείχε αυτό το νέο εργαλείο, η ηγεσία συζήτησε με τους επαγγελματίες τα μοτίβα που προέκυψαν και κατέστησαν σαφή: οι περισσότερες δυσκολίες που παρουσιάστηκαν και τα προβλήματα που αναφέρθηκαν ήταν στις μεταβατικές περιόδους. Η σαφήνεια που παρείχαν τα δεδομένα ενημέρωσε την ομάδα για τις αποφάσεις της σχετικά με διάφορες στρατηγικές παρέμβασης, οι οποίες καθοδηγήθηκαν από την ηγετική ομάδα. Αργότερα, η ηγετική ομάδα αξιολόγησε την αποτελεσματικότητα των στρατηγικών και έκανε τις απαραίτητες προσαρμογές σε συνεργασία με όλη την ομάδα για την επίτευξη των στόχων και τη μείωση της συχνότητας εμφάνισης προκλητικών συμπεριφορών κατά τις μεταβατικές περιόδους.

Μετριασμός των εμποδίων

Στην Ιρλανδία, κατά τη διάρκεια της εφαρμογής του PBS-ECEC, οι ηγετικές ομάδες αποτελούνταν από μικρό αριθμό μελών του προσωπικού. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μόνο ένα μέλος του προσωπικού (συνήθως ο/η ιδιοκτήτης ή ο/η υπεύθυνος της δομής ΑΦΠΠΗ) αποτελούσε την «ηγετική ομάδα» για λογαριασμό της δομής ΑΦΠΠΗ. Ενώ οι ελλείψεις προσωπικού στην ΑΦΠΠΗ στην Ιρλανδία αποτελούν ζήτημα, ορισμένες δομές ΑΦΠΠΗ λειτουργούν σε πολύ μικρή κλίμακα, οπότε, για να προσαρμοστούν αναλόγως, επέλεξαν μικρότερες ομάδες ηγεσίας.

Υποστηρικτικά στοιχεία και πηγές

Βασικοί πόροι

Αξιολόγηση αναγκών σε τέσσερις χώρες 

Krousorati, K., Grammatikopoulos, V., Agathokleous, A., Michaelidou, V., Szproch, A., O’Brien, M., Barros, S., Araújo, S., Santos, M., & Sousa, M. (2023). PBS–ECEC transnational consolidated report: Research findings for developing the guide on Positive Behaviour Support in early childhood education and care.  https://PBS–ECEC.eu/wp–content/uploads/documents/PBS–ECEC_NeedsAssessment_Consolidated_report_EN.pdf   

Οδηγός για τη χρήση του PW-PBS στο ECEC

Krousorati, K., Grammatikopoulos, V., Agathokleous, A., Michaelidou, V., Szproch, A., O’Brien, M., Araújo, S., Santos, M., Sousa, M., & Barros, S. (2023). PBS–ECEC guide on Positive Behaviour Support in early childhood and care in European countries. https://PBS–ECEC.eu/wp–content/uploads/outputs/PBS–ECEC_Guide_EN.pdf

Διαδικτυακές ενότητες PBS-ECEC

PBS–ECEC Consortium (n.d.). Implementing Positive Behaviour Support in early childhood education and care [MOOC]. https://PBS–ECEC.ese.ipp.pt/login/index.php

Μελέτη εκτίμησης επιπτώσεων & συστάσεις

Szproch, A., O’Brien, M., Araújo, A., Santos, M., Oliveira, V., Barros, S., Otero-Mayer, A., Michaelidou, V., Agathokleous, A., Krousorati, K., & Grammatikopoulos, V. (2023). Report of the PBS–ECEC impact assessment study and practice recommendations. Result 3: Transnational Report.  https://PBS– ECEC.eu/wp–content/uploads/2023/10/PBS–ECEC_R3_Consolidated–Report–Final.pdf  

Πρόσθετοι πόροι

Charalambous, V., Stalikas, A., & Vrasidas, C. (2021, July 13 – 16). The design and implementation of a program to enhance teachers’ wellbeing [Paper presentation]. 42nd Annual Conference of the International School Psychology Association, ISPA 2021, Nicosia, Cyprus.  

Douglas, A. L. (2019). Leadership for Quality Early Childhood Education and Care. OECD Education

Working Paper, n. º 211. OECD iLibrary. https://doi.org/10.1787/6e563bae–en    

European Commission (2014). Proposal for key principles of a quality framework for early childhood education and care. Report of the working group on early childhood education and care under the auspices of the European Commission. European Commission. https://www.value–ecec.eu/wp–content/uploads/2019/11/ecec–quality–framework_en.pdf   

OECD (2019). Providing quality early childhood education and care: Results from the Starting Strong

Survey 2018. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/301005d1–en    

OECD (2020). Building a high-quality early childhood education and care workforce: Further results from the Starting Strong Survey 2018. OECD Publishing.

https://www.oecd.org/education/talis/building–a–high–quality–early–childhood–education–and–careworkforce–b90bba3d–en.htm